Trauma psychiczna to nie tylko bolesne wspomnienie – to zjawisko, które może przenikać każdy aspekt codziennego funkcjonowania człowieka, stając się katalizatorem poważnych zaburzeń psychicznych. W ostatnich latach coraz większe zainteresowanie w świecie psychologii i psychiatrii budzi rola specjalisty, jakim jest psychotraumatolog, który pomaga osobom mierzącym się z długofalowymi skutkami traumatycznych doświadczeń. Jednymi z najczęstszych konsekwencji nierozpoznanej lub nieprzepracowanej traumy są depresja i lęk – zaburzenia o głębokim wpływie na zdrowie psychiczne i fizyczne.
Jak trauma wpływa na rozwój depresji i lęku?
Związek pomiędzy doświadczeniem traumatycznym a rozwojem zaburzeń takich jak depresja i lęk jest przedmiotem licznych badań naukowych i analiz klinicznych. Trauma, szczególnie ta doświadczona we wczesnych etapach życia, może trwale zmienić sposób funkcjonowania układu nerwowego i hormonalnego. W wyniku chronicznego stresu dochodzi do dysregulacji osi HPA (podwzgórze-przysadka-nadnercza), co skutkuje zaburzeniami w wydzielaniu kortyzolu – hormonu odpowiedzialnego za reakcję na stres. Ten mechanizm sprzyja obniżeniu nastroju, braku energii oraz rozwojowi uczucia bezradności, które są typowymi objawami depresji.
Z kolei lęk często stanowi bezpośrednią reakcję organizmu na utrwalony sygnał zagrożenia. Osoby po traumie mogą doświadczać nadmiernej czujności (hiperwzbudzenia), koszmarów sennych, trudności w koncentracji i napadów paniki – wszystko to jest przejawem systemu nerwowego, który wciąż „działa”, jakby zagrożenie wciąż było realne. Trauma może także prowadzić do zaburzeń lękowych uogólnionych (GAD), zespołu lęku napadowego lub fobii społecznej.
Co ważne, psychotraumatolog jest w stanie rozpoznać te powiązania i dzięki temu zastosować odpowiednią strategię terapeutyczną, która obejmuje zarówno pracę z traumą, jak i z wtórnymi objawami depresyjnymi i lękowymi.
Rola psychotraumatologa w diagnozie i terapii zaburzeń po traumie
Psychotraumatolog to specjalista wyspecjalizowany w pracy z osobami, które doświadczyły traumatycznych wydarzeń i borykają się z ich długoterminowymi konsekwencjami psychicznymi. Jego rola nie ogranicza się wyłącznie do identyfikacji źródła traumy – obejmuje również ocenę jej wpływu na całe spektrum funkcjonowania emocjonalnego pacjenta, w tym na rozwój zaburzeń takich jak depresja i lęk.
W pracy psychotraumatologa kluczowe znaczenie mają:
-
szczegółowy wywiad kliniczny, uwzględniający zarówno przeszłe wydarzenia traumatyczne, jak i aktualne objawy,
-
wykorzystanie specjalistycznych narzędzi diagnostycznych (np. skale oceny PTSD, testy poziomu lęku i depresji),
-
identyfikacja mechanizmów obronnych i strategii radzenia sobie wykształconych po traumie,
-
określenie, czy objawy depresyjne i lękowe są wynikiem samej traumy, czy stanowią współistniejące zaburzenia wymagające równoległego leczenia.
W odróżnieniu od klasycznego psychoterapeuty, psychotraumatolog koncentruje się na specyfice reakcji pourazowych oraz ich wpływie na psychikę. Dobrze przeprowadzona diagnoza pozwala stworzyć plan terapii dostosowany do indywidualnych potrzeb pacjenta i rodzaju doświadczonej traumy – co znacząco zwiększa szansę na poprawę funkcjonowania emocjonalnego i redukcję objawów takich jak depresja i lęk.
Zaburzenia psychiczne jako konsekwencje nieprzepracowanej traumy
Nieprzepracowana trauma psychiczna nie znika. Wręcz przeciwnie – często przybiera złożone formy, które w czasie przekształcają się w pełnoprawne zaburzenia psychiczne. W tej perspektywie psychotraumatolog pełni niezwykle istotną rolę diagnostyczną i terapeutyczną, ponieważ pomaga odkryć rzeczywiste źródła objawów, które na pierwszy rzut oka mogą wydawać się zupełnie niezwiązane z traumą.
Zaburzenia takie jak depresja i lęk bardzo często stanowią wierzchołek góry lodowej. To, co widoczne na poziomie objawów – smutek, bezsenność, ataki paniki, poczucie winy czy bezradność – może mieć swoje korzenie w nierozwiązanych, głęboko zakorzenionych doświadczeniach traumatycznych. W szczególności mowa tu o traumach relacyjnych (np. zaniedbanie emocjonalne w dzieciństwie, przemoc domowa), które mają tendencję do internalizacji i skutkują niską samooceną, chronicznym stresem oraz trudnościami w nawiązywaniu bliskich relacji.
Do najczęstszych zaburzeń psychicznych rozwijających się na podłożu nieprzepracowanej traumy należą:
-
zespół stresu pourazowego (PTSD), który często współistnieje z objawami lękowymi i depresyjnymi,
-
zaburzenia osobowości, zwłaszcza typu borderline i unikająco-zależnego,
-
uzależnienia, które stanowią formę „ucieczki” od emocji związanych z traumą,
-
zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne (OCD) jako próba uzyskania kontroli nad chaosem wewnętrznym,
-
zaburzenia dysocjacyjne, w tym depersonalizacja czy amnezja psychogenna.
Brak pracy nad traumą prowadzi do powielania szkodliwych wzorców zachowania, nasilania się objawów i utrwalania przekonania, że pomoc nie przyniesie ulgi. Psychotraumatolog dostrzega te zależności i pomaga pacjentowi zrozumieć, że depresja i lęk to często język, w którym mówi jego niezagojona rana psychiczna.
Jak wygląda proces terapii traumy i jej współistniejących zaburzeń?
Proces terapeutyczny w przypadku osób z doświadczeniem traumy jest znacznie bardziej złożony niż w klasycznej psychoterapii. Wymaga szczególnej ostrożności, zaawansowanych technik terapeutycznych oraz głębokiego zrozumienia dynamiki traumy. Psychotraumatolog prowadzi terapię etapowo, co pozwala na odbudowę poczucia bezpieczeństwa i stopniowe integrowanie trudnych przeżyć.
Typowy proces terapii obejmuje:
-
Stabilizację emocjonalną i psychoedukację – pacjent uczy się rozpoznawać objawy związane z traumą, jak również z towarzyszącymi jej zaburzeniami, takimi jak depresja i lęk. Tworzona jest przestrzeń do nauki technik radzenia sobie ze stresem i napięciem.
-
Pracę z traumą – przy użyciu metod takich jak EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing), somatic experiencing, terapia narracyjna czy elementy terapii schematów. Celem jest zmniejszenie ładunku emocjonalnego związanego z traumatycznymi wspomnieniami i ich integracja z tożsamością pacjenta.
-
Integrację i rekonstruowanie tożsamości – po przepracowaniu traumy możliwe jest budowanie nowych przekonań o sobie, relacjach i świecie, co redukuje objawy wtórne, takie jak lęk i depresja.
-
Wzmocnienie zasobów – pacjent uczy się korzystać ze swoich wewnętrznych sił, buduje zdrowe relacje i nabywa kompetencje niezbędne do radzenia sobie w przyszłości.
Proces ten nie jest szybki, ale odpowiednio prowadzona terapia pod okiem psychotraumatologa pozwala nie tylko na zmniejszenie objawów, lecz także na trwałą poprawę jakości życia. Co szczególnie istotne – leczenie nie koncentruje się wyłącznie na objawach takich jak depresja i lęk, ale sięga głębiej, do ich rzeczywistego źródła. Dzięki temu możliwe staje się uzyskanie efektów o charakterze długoterminowym, a nie jedynie chwilowego złagodzenia bólu psychicznego.
Więcej na ten temat na stronie: https://www.badzmirow.ski.
[ Treść sponsorowana ]
Uwaga: Informacje na stronie mają charakter wyłącznie informacyjny i nie zastąpią porady lekarza.
