Propozycja aby odwiedzić Lwów i podczas wycieczki spojrzeć na niego przez pryzmat „Miasta Kobiet” jest bardzo kusząca. Od wieków Lwów słynie z silnych i niezależnych kobiet, które odegrały znaczącą rolę w historii, kulturze i życiu społecznym miasta. Poniżej przedstawiamy sylwetki kilku sławnych i znanych lwowianek, których dokonania inspirują i motywują kobiety na całym świecie. Przechodząc obok jednej z najstarszych kawiarni we Lwowie, kawiarni „Wiedeń”, warto pamiętać a lwowskich feministkach, o urodzonych we Lwowie gwiazdach, które podbiły ukraińską i światową scenę.
Maria Konopnicka wybitna pisarka i nowelistka
Wycieczki do Lwowa nie sposób rozpocząć opowieści o postaci Marii Konopnickiej (1842-1910). Wybitna poetka, pisarka i działaczka społeczna, uważana za jedną z najważniejszych postaci polskiej literatury. Urodziła się we Lwowie i tu spędziła znaczną część swojego życia. W swojej twórczości poruszała ważne tematy społeczne, takie jak emancypacja kobiet, walka o niepodległość Polski i losy najuboższych. Do jej najbardziej znanych utworów należą „Rota”, „O krasnoludkach i o sierotce Marysi”. Maria Konopnicka odegrała znaczącą rolę w emancypacji kobiet we Lwowie. Chociaż nie mieszkała tam stale, często odwiedzała miasto i angażowała się w lokalne inicjatywy na rzecz praw kobiet. Konopnicka publikowała swoje utwory w lwowskich pismach feministycznych, takich jak „Płeć Piękna” i „Przedświt”. Brała udział w spotkaniach i wiecach poświęconych emancypacji kobiet, wygłaszając prelekcje i apele. Popierała tworzenie szkół dla dziewcząt i dostęp do wyższego wykształcenia dla kobiet. W swoich utworach poruszała problemy społeczne i nierówności płci. Konopnicka była inspiracją dla wielu lwowskich emancypantek. Swoją działalnością i twórczością przyczyniła się do zmiany postrzegania kobiet i walczyła o ich prawa.
Sałomija Kruszelnicka, jej talent i determinacja inspirują kolejne pokolenia kobiet na całym świecie
Kolejną sylwetką na trasie wycieczki do Lwowa jest Sołomija Kruszelnicka (1872-1952). Współczesny symbol niezależności finansowej i międzynarodowej, błyskotliwej kariery śpiewaczki operowej. Była ukraińską śpiewaczką operową sopranistką, pedagogiem i działaczką społeczną. Urodziła się w Bielawińcach koło Buczacza (obecnie obwód tarnopolski) i studiowała śpiew we Lwowie. Szybko zdobyła międzynarodową sławę, występując na scenach operowych w Mediolanie, Warszawie, Petersburgu, Nowym Jorku i Buenos Aires. Była znana z pięknego głosu, aktorskiego talentu i charyzmy scenicznej. Kruszelnycka była również pionierką ukraińskiej opery narodowej. Wystąpiła w wielu ukraińskich operach, m. in. „Natalce Połtawce” Mykoły Łysenko i „Zaporożcu za Dunajem” Semena Hulaka-Artemowskiego. Po zakończeniu kariery śpiewaczki poświęciła się działalności pedagogicznej, kształcąc młode pokolenie ukraińskich śpiewaków.
W 1904 roku jako pierwsza śpiewaczka ukraińska wystąpiła na scenie La Scali w Mediolanie. W 1919 roku założyła Ukraiński Teatr Operowy we Lwowie. W 1930 roku otrzymała tytuł Ludowego Artysty Ukrainy. Zmarła we Lwowie w 1952 roku i została pochowana na Cmentarzu Łyczakowski. Sołomija Kruszelnicka to symbol ukraińskiej kultury i sztuki. Jej talent, determinacja i patriotyzm inspirują kolejne pokolenia kobiet na całym świecie.
Podczas wycieczki do Lwowa kobiecego pokazana jest dynamika świata kobieta żydowskiego, ukraińskiego i polskiego w pierwszych dekadach XX wieku we Lwowie, zwracając uwagę na niektóre ikoniczne postacie Lwowa przed II wojną światową. To tylko kilka nazwisk, o których warto wspomnieć podczas wycieczki do Lwowa:
Primabalerina polskiej sceny operowej Barbara Bittnerówna
Barbara Bittnerówna (1924-2018) zadebiutowała we Lwowie w wieku 11 lat. Jednocześnie otrzymała przydomek „cudowne dziecko Lwowa”. Występował ze Szczepciem i Tonciem w Teatrze Wielkim we Lwowie. Zafascynowani jej talentem i urodą mieszkańcy Lwowa, Krakowa, Warszawy, Poznania i innych miast próbowali dostać się na spektakle z jej udziałem. Od 1956 primabalerina Opery i Operetki Warszawskiej.
Zofia Smoluchowska działaczka oświatowa, emancypantka!
Zofia Smoluchowska, 1881-1959 była działaczka oświatową. Zofia była córką M. Baraneckiego, profesora matematyki na Uniwersytecie Jagiellońskim. Nie przebywała we Lwowie krótko – sprowadziła ją tu nominacja męża M. Smoluchowskiego, który w latach 1899-1912 pracował jako profesor fizyki na Uniwersytecie Lwowskim. We Lwowie Sofia zajmowała się edukacją dziewcząt i zasiadała w kierownictwie „Towarzystwa Prywatnego Gimnazjum Żeńskiego im. Y. Słowackiego”.
Olena Stepaniv była historykiem, geografem, działaczem społecznym i wojskowym
Olena Stepaniv (1892-1963). Olena przybyła do Lwowa w 1910 roku. Studiował w seminarium duchownym i na Uniwersytecie Lwowskim. Podczas I wojny światowej wstąpiła do wojska. Po wojnie studiowała na Uniwersytecie Wiedeńskim, obroniła pracę doktorską. Od 1922 uczyła historii i geografii we Lwowskim Gimnazjum Sióstr Bazylianek i Tajnym Uniwersytecie Ukraińskim Lwowskim. W 1949 roku została aresztowana i zesłana do obozów w Mordowie. W 1956 wróciła do Lwowa, gdzie mieszkała do końca życia.
Roma Pryima- Bogaczewska, która była tancerką, choreografką i pedagogiem
Kolejna znamienitą postacią na trasie wycieczki do Lwowa jest Roma Pryima-Bogaczewska. Roma urodziła się w Przemyślu, ale wychowała się we Lwowie, gdzie jej kariera artystyczna rozpoczęła się jako pięcioletnia dziewczynka od plastyki rytmicznej do szkoły baletowej przy Teatrze Lwowskim (1939-1942). Już w wieku 13 lat dostaje role solowe. Kilka lat później została primabaleriną Opery Lwowskiej, później primabaleriną teatrów w Austrii, zwłaszcza w Innsbrucku i Salzburgu, a także Baletu Królewskiego w Winnipeg.
Janina Romanówna polska aktorka, reżyserka, pedagog i profesor
Janina Romanówna (1904-1991) była córką wybitnego lwowskiego aktora Władysława Romana. W latach 1921–1924 występowała na scenach lwowskich teatrów miejskich, później przeniosła się do Warszawy, gdzie kontynuowała karierę aktorską do 1973 roku.
Wycieczka do Lwowa śladem historii kobiecego miasta można znaleźć wiele innych inspirujących postaci, które w różnych dziedzinach życia osiągnęły wybitne sukcesy. Lwów to miasto, które od wieków sprzyja kobietom i stwarza im warunki do rozwoju. Deborah Vogel, Rahelya Auerbach, Iryna Wilde, Sofia Yablonska, Alina Liang, Margit Reich-Selska, Olena Kulchytska… Wszystkie próbowały znaleźć własny sposób rozumienia i interpretacji modernistycznej estetyki i współczesnego życia. Problematyka przedstawiona w ich tekstach nadal stanowi dziś ważny punkt odniesienia w dyskusji na temat pozycji kobiet we współczesnym społeczeństwie.
